بررسی اثر موسیقی بر درمان از نگاه روانشناسی
مقدمه
امروزه پژوهشهای زیادی در رابطه با تأثیر موسیقی بر جسم و روان افراد انجام شده است که هر کدام نتایج جالب و قابل توجهی را نشان میدهند و اهمیت موسیقی در روانشناسی را بیان میکنند. این پژوهش پیرامون همین مورد انجام شده است.
یافتهها
موسیقی در بیماریهای جسمی و روانی و در مراحل اولیه میتواند درمان خوبی برای بهبودی باشد اما در صورت حاد شدن بیماری باید راههای دیگری را مورد بررسی قرار داد.
نویسنده : صبا حاذقدانشور هنرجوی دورههای مجازی سنتور آکادمی ایرج جمالی
موسیقی چیست ؟
موسیقی به طور کلی زبان یا هنر بیان احساسات از طریق اصوات(آواها) میباشد که مهمترین ویژگی آن صدا و ریتم است. در صورتی که بخواهیم به جزئیات آن اشاره کنیم میتوانیم بگوییم موسیقی ( به زبان عربی)، Music (به زبانهای لاتین)، یا خنیا (به زبان پارسی باستان ) یک نوع از هنر است که عناصر تشکیل دهنده آن صدا و سکوت است. همچنین موسیقی را میتوان به ژانرهای مختلفی تقسیم کرد و هر ژانر آن را به زیر ژانرهای دیگر.
موسیقی براساس دوره هنری پیدایش
- قرون وسطی
- رنسانس
- دوره باروک
- کلاسیک
- رومانتیک
- مدرن
- معاصر
موسیقی براساس ساختار اواشناسی
- فاکوانتونیک
- استریمتونیک
موسیقی براساس تعداد نتها در گام
- پنتاتونیک یا پنج صدایی (مانند موسیقی ژاپنی)
- مونتونیک یا تک صدایی (مانند برخی سازهای تک نت)
- هگزاتونیک
موسیقی از نگاه کاربردی
موسیقی درمانی مانند موسیقی زار جنوب ایران، موسیقیهای مخصوص آرامش و مدیتیشن، موسیقی رقص، موسیقی فیلم و موسیقی نظامی (مارشه). موسیقی موضوع بسیار گستردهای باشد که نیازمند بخشی کامل و طولانی برای توضیح است.
روانشناسی چیست ؟
روانشناسی را میتوان چنین تعریف کرد: بررسی علمی رفتار و فرایندهای ذهنی، به همین اندازه مختصر و مفید اما پر از تامل و تفکر.
بیماری و انواع آن
بیماری، هنجاری در بدن یا روان گفته میشود که به علت ناراحتی، اختلال عملکرد یا تنش در بیمار و یا سایر افراد مرتبط با او ایجاد میگردد در واقع بیماری در مقابل Ease به معنای راحتی است و نقطه مقابل سلامتی قرار دارد.
انواع بیماری:
- اسکیزوفرنی
- سوگ
- اختلال خواب
- اضطراب
- اختلال دو قطبی
- افسردگی
- سرطان
- نشانگان پیش از قاعدگی
- …
اسکیزوفرنی:
ویرانگرترین بیماری روانی که در طول عمر خود یک درصد افراد جامعه را گرفتار میکند و در مردها شروع بیماری زودتر است. به طور کلی گروهی از اختلالات است که در آنها شخصیت به کلی در هم میریزد، موقعیت تحریف میشود و شخص از داشتن کارکرد در زندگی روزمره درمیماند.
سوگ:
به دنبال فقدان عزیزان رخ می دهد که در شرایط ناتوان کننده برای حدود ۷ تا ۱۰ درصد از بازماندگان داغدیده اتفاق میافتد و طیفی از احساسات را از ماتم عمیق تا خشم دربر میگیرد.
اختلال خواب:
ناتوانی که موجب اختلال در کار و فعالیت یا خواب آلودگی افراطی در طول روز بر اثر نداشتن خواب کافی باشد به اختلالهای خواب اطلاق میگردد.به انواع مختلفی از جمله:
- محرو میت از خواب
۲. بی خوابی
۳. حمله خواب
۴. وقفی تنفسی
تقسیم میشود.
اضطراب :
منظور از اضطراب، هیجانی است ناخوشایند که همه ما درجاتی از آن را در قالب کلماتی همچون دلشوره، نگرانی، تنش و ترس تجربه کردهایم.
اختلال دو قطبی
به بیماری مزمن و پیچیده اطلاق میشود که فرد در هر دو دوره افسردگی و شیدایی قرار بگیرد و به عنوان اختلال تشخیصی دو قطبی یا شیدا – افسرده معرفی شود. این اختلال موجب رنج، آسیب و کاهش کیفیت زندگی بیمار و خانواده او میشود.
افسردگی :
گاهی اوقات افراد احساس غم و رخوت میکنند و به هیچ کار و فعالیتی رغبت ندارند حتی به فعالیتهای لذتبخش. این بیماری دارای نشانههای خاصی است و به دلیل رایج بودن، از آن به عنوان سرماخوردگی روانی یاد میشود.
سرطان :
یا نئوپلاسم عبارت است از: هر نوع رشد غیر طبیعی بافت جدید از خوش خیم و بدخیم و به ویژه از نوعی که در آن تکثیر سلول کنترل نشده و پیشرونده است.
نشانگان پیش از قاعدگی:
به عنوان تغییرات جسمی، شناختی، رفتاری و خلقی دوره ای تعریف شده است که از شدت کافی برای تداخل با جنبههای نرمال زندگی برخوردارند و ارتباط واضحی با قاعدگی دارند. این اختلال یک اختلال روانی-عصبی -اندوکرینی است که به عنوان خود دورههای علائم جسمانی روانی و رفتاری است و بعد از تخمک گذاری ظاهر شده و در طی چند روز از شروع قاعدگی یعنی هفته اول فاز فولیکولر برطرف میشود.
درمان:
در فرهنگ معین از درمان به آنچه درد را بزداید و چاره بیماری کند یاد شده است اما درمان در روانشناسی به روان درمان (psychotherapy) تعبیر میشود. روان درمانی یا درمان شناختی تکنیک و مجموعه روشهایی برای درمان اختلالات روانی, هیجانی, انواع اختلالات شخصیت، اعتیاد و ناهنجاریهای رفتاری و سازگاری با استفاده از روشهایی است که به ظاهر محدودیت گفتوگو میباشد و برای ایجاد تغییر رفتار و افکار و احساسات انسانی است.
انواع درمان
روشهای درمان بسته به نوع بیماری، یا آسیب و فرد درمانگر بسیار متنوع است مانند تجویز دارو، انجام جراحی، پانسمان زخم، رژیم درمانی، رواندرمانی، گروه درمانی، هومئوپاتی و طب سوزنی. هر کدام از موارد درمان جسمی و روانی با یکدیگر دارای تفاوتهایی است که ما موارد درمان روانی را مورد بررسی قرار میدهیم. مثلاً در درمان روانی، از درمان روانکاوی، درمان شناختی-رفتاری، درمان رفتاری، گروه درمانی، درمان فردی، درمان انسانگرایانه، درمان گشتالتی، درمانهای وجودی، درمان زیست شناسی، خانواده درمانی و زوج درمانی یاد شده است.
روانکاوی:
یکی از معروف ترین رویکردهای درمانی است که توسط زیگموند فروید بنیان نهاده شده است. در این روش، درمانگری که روانکاوی میکند یا روانکاو، در صحبتهای افراد به دنبال کشف الگوها یا رویدادهای مهمی در گذشته است که ممکن است در مشکلات فعلی بیمار نقش داشته باشد
درمان شناختی- رفتاری:
این روش توسط توسط آلبرت الیس ارائه شده است و حاصل توسعه روش رفتاردرمانی عقلانی- هیجانی است یک درمان کوتاه مدت و کم هزینهتر از سایر گزینههای درمان است. روش درمان شناختی-رفتاری بر پایه این تصور کلی است که رفتارها و الگوهای فکری منفی متغیر تأثیر بسزایی بر عواطف شخصی دارد و این روش برای درمان طیف وسیعی از اختلالات از جمله اضطراب، هراسها، افسردگی، اعتیاد و انواع رفتارهای ناسازگارانه استفاده میشود.
درمان رفتاری:
روش کار در این درمان به این صورت است که با کمک اصول یادگیری، رفتار ناسازگار و نامطلوب را تغییر دهند و بیشتر برای طیف وسیعی از اختلالات اضطرابی، افسردگی، جنسی، اختلالهای رفتاری کودکان، استرسها و اختلال در روابط زناشویی و… استفاده میشود.
گروهدرمانی:
گروهدرمانی شکلی از رواندرمانی است که در آن دو یا بیشتر از دو فرد با یک یا چند درمانگر یا مشاور کار میکنند و بیشتر برای کسانی که از بیماری ذهنی یا مشکل رفتاری رنج میبرند استفاده می شود.
درمان فردی :
این روش توسط آلفرد آدلر مطرح شده است.در درمان فردی سلامت روانی شخص به وسیله میزان علاقه اجتماعی او سنجیده میشود.
روش درمان انسان گرایانه:
این روش توسط کارل راجرز ایجاد شده و خود دارای انواع گوناگونی است، اما همه موارد آن بر گرایش طبیعی فرد به رشد و شکوفایی تاکید دارند.
روش گشتالتی یا گشتالت درمانی:
این درمان توسط فردریک پرز ایجاد شده است که نگرش مثبتی به ماهیت انسان دارد و تمامی توجه خود را به ماهیت انسان جلب میکند
روش درمان وجودی:
بنیانگذار این روش رولومی است و عمدتا به شناختن دنیای ذهنی درمانجو اهمیت میدهد.
درمان زیست پزشکی :
این الگوی درمانی روانشناسی معتقد است که اختلالات، بیماری بدن است و برای هر شکلی از درمان روان شناختی که مبتنی بر فنون زیست شناختی است استفاده می شود.
خانواده درمانی :
در این روش آموزش، پیشگیری و درمان برای کمک به خانوادهها، کل خانواده را در بر میگیرد. و طی جلسات متمادی مسائل مورد بررسی قرارد میگیرد و به حل آنها پرداخته میشود.
زوج درمانی :
در این روش درمانگر به زوج کمک می کند که زندگی مشترکشان را مورد بررسی قرار دهند و تصمیم بگیرند که چه تغییراتی برای زندگی شان لازم است.
تأثیر موسیقی و روانشناسیِ تأثیرات روانی موسیقی میتواند بسیار قوی تر و گسترده تر از آنچه تصور میکنید باشد به گونهای که گرایشی به نام «موسیقی درمانی» ایجاد شده است.
از نظر علمی نیز فواید موسیقی شامل ده مورد می باشد:
- موسیقی می تواند عملکرد شناختی ذهن را بهبود دهد.
- موسیقی می تواند باعث کاهش استرس شود.
- موسیقی میتواند به کمتر خوردن کمک کند.
- موسیقی میتواند به تحمل درد کمک کند.
- موسیقی ممکن است حافظه شما را تقویت کند.
- موسیقی میتواند کمک کند بهتر بخوابید.
- موسیقی می تواند انگیزه را بالا ببرد.
- موسیقی می تواند روحیه را بهتر کند.
- موسیقی ممکن است علائم افسردگی را از بین ببرد.
- موسیقی می تواند استقامت و عملکرد را تقویت کند.
موسیقیدرمانی:
موسیقیدرمانی تنها گوش دادن به موسیقی نیست بلکه شامل نوشتن موسیقی، پخش موسیقی و گوش دادن و مخلوطی از موسیقی زنده یا ضبط شده است و بیماران را در بیان احساساتشان کمک می کند. علاوه بر این موسیقیدرمانی در روانشناسی میتواند علائم بیماریها مانند افسردگی، نگرانیهای مربوط به اختلالات خلقی، اضطراب، روانگسیختگی، وابستگی به مواد مخدر، مسائل شخصیتی، بی خوابی و دمانس یا زوال عقل را بهبود دهد. موسیقی درمانی در بسیاری از موارد پاسخگو است اما در موارد شدید و حاد نیاز به درمان سنگینتری است.
خلاصه:
رواشناسی علم بررسی رفتار و فرایندهای ذهنی با موسیقی که زبان بیان احساسات است میتواند ترکیب خوبی برای بالا بردن سطح سلامت افراد باشد. بیماریهای مختلفی از جمله سرطان،اسکیزوفرنی،. اختلال خواب، نشانگان پیش از قاعدگی و امثال آنها با استفاده از موسیقی و تأثیر آن بر روان میتوانند تا حدودی برطرف شوند و باعث بالاتر رفتن سطح کیفیت زندگی افراد شود و بهبودی یابند. علاوه بر آن همانطور که خواندید هر گرایش از رواندرمانی مختص به اختلال خاصی است به همین صورت هر سبک از موسیقی نیز برای درمان اختلالی خاص، اختصاص مییابد و به بهتر شدن حال افراد کمک میکند.
نتیجه گیری
موسیقی در بسیاری از اختلالات روانی و برای کاهش دردهای جسمی مفید است و بسیاری ازعلايم بیماریها را برطرف میکند علاوه بر آن باعث بالا رفتن کیفیت زندگی افراد میشود.
کلمات کلیدی : موسیقی، روانشناسی، بیماری و انواع آن، درمان و انواع آن، روانشناسی (موسیقی درمانی)
منابع:
- هیلگارد
- تأثیر موسیقی بر بیماران اسکیزوفرن[۴]
- اثربخشی موسیقی درمانی بر افراد مبتلا به سوگ [۵]
- تأثیر روش غیر دارویی بر میزان درد بیماران سرطانی[۸]
- اثربخشی موسیقی درمانی بر بهبود افسردگی و کیفیت زندگی [۱۲]
- اثربخش موسیقی بر اضطراب و افسردگی بیماران ام اس [۱۴]
- مرکز روانشناسی فرزانش [۱۵]
- فرادید [۱۶]
- رابطه روانشناسی با موسیقی[ ۱۷]
مطالب مفیدی بود ممنون
مطالب مفید بود ممنونم .